Frankrijk streeft naar meer duidelijkheid en bescherming voor openbare besluitvormers in 2025
De Franse regering is bezig met een belangrijke herziening van het strafrechtelijk kader dat van toepassing is op openbare besluitvormers. Met de publicatie op 13 maart 2025 van het artikel “Beveiliging van openbare actie: voor een strafrechtelijk kader dat beter geschikt is voor de verantwoordelijkheden van beslissers”, kondigde de overheid aan dat ze concrete stappen wil zetten om de juridische risico’s voor ambtenaren en bestuurders te verminderen en meer helderheid te scheppen over hun verantwoordelijkheden. Dit komt neer op een poging om de openbare actie te bevorderen, innovatie aan te moedigen en besluitvorming te vergemakkelijken, zonder de noodzakelijke verantwoording uit het oog te verliezen.
Waarom deze verandering?
De huidige wetgeving wordt door de overheid en vele actoren in het openbaar bestuur als onvoldoende en potentieel verlammend beschouwd. Er heerst een gevoel dat ambtenaren vaak terughoudend zijn om gewaagde beslissingen te nemen, uit angst voor persoonlijke juridische gevolgen. Dit fenomeen, vaak “aansprakelijkheidsparalyse” genoemd, kan innovatie belemmeren, processen vertragen en uiteindelijk de effectiviteit van het openbaar bestuur ondermijnen.
De belangrijkste doelstellingen van de hervorming zijn:
- Duidelijkheid van verantwoordelijkheden: Het is essentieel om de verantwoordelijkheden van verschillende actoren binnen de besluitvormingsketen helder te definiëren. Dit helpt om te voorkomen dat één individu onnodig de volledige last draagt van een beslissing waaraan velen hebben bijgedragen.
- Bescherming tegen “ex post” beoordelingen: Het is belangrijk om beslissingen te beoordelen in het licht van de informatie die op het moment van de beslissing beschikbaar was. Het is oneerlijk om later te oordelen op basis van nieuwe feiten of inzichten die achteraf bekend zijn geworden.
- Aanmoedigen van risicobereidheid en innovatie: Door de angst voor juridische gevolgen te verminderen, wil de overheid ambtenaren aanmoedigen om nieuwe ideeën te verkennen en risico’s te nemen die nodig zijn voor verbetering en innovatie in het openbaar bestuur.
- Behouden van verantwoording: De hervorming is niet bedoeld om straffeloosheid te creëren. Corruptie, misbruik van macht en nalatigheid moeten nog steeds worden bestraft. Het doel is om een evenwicht te vinden tussen verantwoordelijkheid en de vrijheid om effectieve beslissingen te nemen.
Wat verandert er concreet?
Hoewel de specifieke details van de wetswijzigingen nog in ontwikkeling zijn, kunnen we op basis van het aangekondigde artikel en eerdere discussies de volgende mogelijke veranderingen verwachten:
- Verbeterde definities van strafbare feiten: De definities van misdrijven zoals belangenconflicten, corruptie en onachtzaamheid zullen waarschijnlijk worden aangescherpt en verduidelijkt. Dit maakt het gemakkelijker te bepalen wanneer een grens is overschreden.
- Aangepaste bewijslast: Er kan een verschuiving plaatsvinden in de bewijslast, waardoor het moeilijker wordt om ambtenaren te veroordelen. Het is mogelijk dat het Openbaar Ministerie meer bewijs moet leveren van opzettelijke intentie om de wet te overtreden.
- Versterking van de rol van adviesorganen: Het inschakelen van onafhankelijke adviesorganen kan een rol spelen in het beschermen van besluitvormers. Het volgen van het advies van deze organen kan als een beschermende factor worden beschouwd bij eventuele juridische procedures.
- Nadruk op procedures en controle: Het verbeteren van de interne procedures en controlemechanismen binnen overheidsinstanties kan helpen om potentiële problemen vroegtijdig te signaleren en de besluitvorming te verbeteren.
- Bescherming tegen onterechte beschuldigingen: Er kunnen mechanismen worden ingevoerd om ambtenaren te beschermen tegen onterechte beschuldigingen en lastercampagnes, bijvoorbeeld door snellere procedures voor het afwijzen van ongegronde klachten.
De context van de hervorming:
Deze hervorming komt niet uit de lucht vallen. In de afgelopen jaren is er in Frankrijk een groeiende discussie geweest over de juridische risico’s die ambtenaren lopen. Er zijn verschillende gevallen geweest waarin ambtenaren zijn vervolgd voor beslissingen die achteraf gezien als verkeerd werden beoordeeld, zelfs als ze in goed vertrouwen waren genomen. Deze gevallen hebben geleid tot bezorgdheid over de impact van het strafrecht op de kwaliteit van de openbare dienstverlening.
De impact en mogelijke uitdagingen:
De beoogde impact van deze hervorming is aanzienlijk: een meer effectief, innovatief en zelfverzekerd openbaar bestuur. Door de juridische risico’s te verminderen, hoopt de Franse regering dat ambtenaren zich vrijer voelen om beslissingen te nemen die in het algemeen belang zijn.
Er zijn echter ook uitdagingen:
- Balans tussen bescherming en verantwoording: Het is cruciaal om een evenwicht te vinden tussen het beschermen van ambtenaren tegen onterechte vervolging en het waarborgen dat ze verantwoordelijk worden gehouden voor hun daden.
- Implementatie en interpretatie: De wetswijzigingen moeten zorgvuldig worden geïmplementeerd en geïnterpreteerd om onduidelijkheid en verwarring te voorkomen.
- Vertrouwen van het publiek: Het is belangrijk dat het publiek begrijpt dat de hervorming niet bedoeld is om straffeloosheid te creëren, maar om de openbare dienstverlening te verbeteren.
Conclusie:
De Franse hervorming van het strafrechtelijk kader voor openbare besluitvormers is een ambitieuze poging om een complex probleem aan te pakken. Door meer duidelijkheid te scheppen over verantwoordelijkheden, ambtenaren te beschermen tegen “ex post” beoordelingen en risicobereidheid aan te moedigen, hoopt de overheid de effectiviteit van het openbaar bestuur te verbeteren en innovatie te stimuleren. Het succes van deze hervorming zal afhangen van een zorgvuldige implementatie en een voortdurende dialoog met alle betrokken partijen, inclusief het publiek, om vertrouwen te waarborgen en de juiste balans te vinden tussen bescherming en verantwoording. Het artikel dat op 13 maart 2025 is gepubliceerd, markeert een belangrijke stap in dit proces.
De AI heeft het nieuws geleverd.
De volgende vraag werd gebruikt om het antwoord van Google Gemini te genereren:
Op 2025-03-13 10:10 is ‘Beveiliging van openbare actie: voor een strafrechtelijk kader dat beter geschikt is voor de verantwoordelijkheden van beslissers -Makers’ gepubliceerd volgens Gouvernement. Schrijf alstublieft een gedetailleerd artikel met relevante informatie op een begrijpelijke manier.
16